SPOR GÜVENLİĞİ

Spor, Bir ülkenin uygarlık ve kültür seviyesinin göstergesidir. Toplumsal bağları kuvvetlendirmek, sağlıklı nesiller yetiştirmek için o ülkenin ve ulusun en önemli vasıtalardan biridir.

Günden güne yaygınlaşması ve toplumun neredeyse tüm kesimlere hitap etmesi sonucu önemli ve vazgeçilmez bir olgu haline gelmiştir. Bu nedenle de spor dünyada her kesimden insanların ilgisini çeken ve onları severek meşgul eden bir olgudur.

Spor sözcüğünün kökeni Latince, “Desportare ve İsportus” (eğlenmek, hoşça vakit geçirmek, oyalanmak) kelimelerinden gelir. XI. yüzyılda Fransızcadan İngilizceye geçmiş ve “Sport” (eğlendirme, zaman öldürme, oyalanma, hobi) biçiminde kullanılmıştır.

Spor güvenliği dediğimizdeki bu makalenin konusu budur, aklımıza birden fazla husus gelebilmektedir. Her ne kadar ben burada Güvenlik şirketleri açısından olan boyutuna ağırlık verecek olsam da genel olarak SPOR GÜVENLİĞİ neleri kapsar çok kısa bahsetmeden olmaz. Spor Güvenliği dediğimizde;

• Sporcunun bireysel sağlığı,

  • Fiziksel eksiklik,

  • Kas zayıflığı,

  • Aşırı yüklenme,

  • Yorgunluk ve spora başlanmadan önce sağlık kontrolleri yaptırılmaması,

  • Yanlış ayakkabı ve malzeme seçimi,

  • Spor öncesi iyi ısınmamak, Spor sonrası esneme germe hareketleri yapılmaması

  • Spor sırasında oluşan sıvı ve eiektrolit kaybını önlemek için başta su olmak üzere bol sıvı tüketilmesi ibi kişisel nedenler akla gelir.

• Spor yaptığı alanın bireysel/fiziksel güvenlik koşulları,

  • Spor yapılan ortamın zemininin bozuk olmaması,

  • İklim koşulları uygun olması, (aşırı sıcak ya da soğuk hava)

  • Zeminin çok kaygan ya da aşırı kuru olması,

  • Sahanın temiz olmaması, hatırlanır.

Bu kısa daha ziyade Sporcu güvenliğini oluşturan bilgi hatırlatmasından sonra asıl konumuz olan SPOR ORGANİZASYONLARI GÜVENLİĞİ ve SPOR TESİSLERİ GÜVENİK HİZMETLERİ’ ne gelirsek ki burada üzerinde durulması gereken asıl konu; Stadyum ve Spor tesisinin korunması ile maç/müsabaka güvenliğidir.

Spor karşılaşmalarında ve sportif faaliyetlerde yöneticilerin ihtiyaç duyacağı güvenlik sistemleri ve nitelikli güvenlik personeliyle özel güvenlik ihtiyacını karşılanır.

Spor organizasyonu ve Maçlarda Genel asayişin sağlanması, davetsiz seyircilere veya istenmeyen maddelere karşı davetiye/bilet ve müsabaka giriş kontrolü, seyirci yönlendirme, kalabalık kontrolü, sporcuların ve spor malzemelerinin korunması amacıyla gerekli tedbirleri almak suretiyle spor salonları ve stadyumlar da profesyonel güvenlik hizmeti ihtiyacı oluşur.

Antik Yunanda M.Ö VI.ve V. Yüzyılda olimpiyat oyunları ve benzeri müsabakalara başlamadan önce oyunlara katılacak olan sporcular, aileleri, organizasyon komitesi ve hakem heyetleri ile Zeus tapınağına giderek oyunlara hile katmayacaklarına, kavga çıkartmayacaklarına dair kutsal yemin ederlerdi.

Yine seyircilerin arasına, oyunların kurallara uygun devam edebilmesi için “HELLANODİKAI” denen olimpiyat yöneticileri yerleştirilirdi.

Hakemler, başlangıç ve bitiş kontrol denetmenleri ve gerektiğinde sükûnet ve asayişi sağlamak için dayakçılar görev yapardı. Ayrıca güvenliği sağlamak için de polis müdürlerine görev verilirdi.

Günümüzde de spor ve spor alanlarında güvenlik son derece önemli bir konu haline gelmiştir. Stadyumlarda, spor salonlarında çıkan olaylar yetkilileri ister istemez bir takım polisiye ve hukuki tedbirler almaya mecbur bırakmıştır.

Özellikle spor branşları içinde günümüzde en çok sevilen ve tutulanlar sırasıyla futbol, basketbol ve voleyboldur. En çok güvenlik ihtiyacı da bu alanlarda olmaktadır.

Oluşan bu büyük endüstride para kazanma hırsı ve/veya özdeşleşme düşüncesi şiddet ve saldırganlığı da beraberinde getirmiştir. Özellikle de sporun en gözde branşı olan futbol sahalarında şiddet, saldırganlık, şike, teşvik, ırkçılık, kötü tezahürat, olumsuz davranış ve demeçler büyük ölçüde ortaya çıkabilmektedir. Öyle ki kişiler artık kendilerini tanıtırken veya anlaşırken hangi takım taraftarı olduklarını sorar ve buna göre ilişkilerini devam ettirir hale gelmişlerdir.

Rakip takım taraftarlarının geliş-gidiş güzergâhlarında ve stada giriş kapılarında gereken tedbirlerin alınması, tüm izleyicilerin ve özellikle hizmet verilen kulüp taraftarlarının huzur ve güvenlik içerisinde maçları takip etmesi ana hedeftir.

Sporda şiddet ve saldırganlığın, şike ve teşvikin kısacası aşırılıkların önlenmesi adına çok kurumlu yaklaşım ile hareket etmek, işin içine kulüpleri, taraftarları, medyayı, güvenlik görevlilerini, akademik dünyayı, sporcuları, hakemleri ve teknik adamları da alarak çözüm aramak, kanunu şeffaf olarak uygulamak ve kamuoyuna belirli periyotlarla duyurmak gerekir. Bu konularda ciddi mücadele edip belli bir seviyeye getiren özellikle İngiltere, İspanya ve Almanya uygulamalarını incelemek ve değerlendirmekte yarar vardır.

Türkiye’de özellikle son yıllarda bu konuda ciddi başarılar ve ilerlemeler elde edilmiştir.

İnşa edilen salonlar ve statlar sayesinde eskiye oranla daha konforlu ve güvenli maçlar izlenebilmektedir.

Elektronik Bilet sistemleri güvenliğe çok büyük katkı sağlamış, personel de tasarruf sağladığı gibi tespitte de büyük kolaylık getirmiştir.

6222 sayılı kanunla güvenlik konularında çok önemli ilerlemeler sağlanmıştır. Tüm bu gelişmeler sonucunda özellikle seyirci sayısında artışlar yaşanmaya başlamıştır. İçinde bulunulan Pandemi dönemini geçici kabul ederek saymazsak, bundan sonraki hedef bu artışın devamını sağlamak olmalıdır ki işveren Kulüplerin en büyük arzusu da budur. Stat ve salonların tamamen dolması.

Bu konuda yukarıda bahsi geçen kanun ve kapsamı aşağıdadır;

SPORDA ŞİDDET VE DÜZENSİZLİĞİN ÖNLENMESİNE DAİR KANUN

Kanun Numarası: 6222

Kabul Tarihi: 31/3/2011

Yayımlandığı Resmî Gazete: Tarih: 14/4/2011

Sayı: 27905

Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5 Cilt: 50

Kapsam MADDE 2 –(1) Bu Kanun; müsabaka öncesinde, esnasında veya sonrasında, spor alanları ile bunların çevresinde, taraftarların sürekli veya geçici olarak gruplar halinde bulundukları yerlerde veya müsabakanın yapılacağı yere gidiş ve geliş güzergâhlarında, takımların kamp yaptığı yerlerde uygulanacak güvenlik önlemlerini, şike, teşvik primi ve diğer yasak fiil ve davranışları, bunlara uygulanacak yaptırımları, spor kulüplerinin, spor kulübü yöneticilerinin, sporcularının ve diğer görevlilerinin, genel kolluk veya özel güvenlik görevlilerinin, hakemlerin, taraftarların, taraftar derneklerinin, taraftar temsilcilerinin, spor federasyonlarının, yazılı veya görsel ya da işitsel kitle iletişim kuruluşları ile mensuplarının ve diğer ilgili kişi ve kurumların spor müsabakaların şiddet ve düzensizliğin önlenmesine ilişkin hususlardaki görev ve sorumluluklarını kapsar.

Kulüplerin, sporda şiddetin önlenmesi noktasında ilgili tüm paydaşlarla ortak hareket etmeleri, il ve ilçe spor güvenlik kurullarıyla ilgili yaşanan sorunları çözümlemeleri, stat içi ve dışı güvenlik tedbirlerinin yanı sıra özel güvenlik konusunda da doğru tercihler yapılması önemlidir.

Başarılı bir organizasyon hizmetinin oluşması için ihtiyaç duyulan en temel sebeplerden biri olan organizasyon güvenliği hizmetini sunan Güvenlik Firmalarının, organizasyonun ihtiyaçlarına göre uyum eğitimlerini alarak mevzuat hakkında bilgi sahibi olan, yetki ve sorumluluklarını bilen, potansiyel olaylara karşı önceden hazırlıklı olan temsil kabiliyeti yüksek sertifikalı özel güvenlik personeli sahibi olmaları çok önemlidir.

Spor Karşılaşmaları Güvenliği denildiğinde akla şu hususlar gelmelidir:

• Müsabaka ve seyir alanlarının güvenlik ve düzenine ilişkin tedbirler

• Müsabaka, antrenman ve seyir alanlarının güvenliği

• Müsabaka esnasında güvenlik

ü Müsabaka ve seyir alanlarına usulsüz seyirci girişinin önlenmesi,

ü Yasak alanlara girişin engellenmesi

ü Spor alanlarında taşkınlık yapılması ve tesislere zarar verilmesinin önlenmesi

• Seyirci güvenliğinin sağlanması

• Taraftar derneklerinin yükümlülüklerinin koordinesi

• Taraftardan sorumlu kulüp temsilcisi ile koordinasyon

Bu hususların sağlanabilmesi için ihtiyaç duyulacak hususlar aşağıda sıralanmıştır;

• Özel Eğitimli Güvenlik Personel Hizmeti

• Deneyimli Yöneticiler ve Kalabalık Kontrolü eğitimleri

• Yerel kolluk kuvvetleri ile irtibat ve koordine

• Teknolojik Destek

• CCTV Sistem Kurulumu ve Yönetimi

• Halkla İlişkiler Uygulamaları

• Temsilciler ile ilişki, koordine ve iş birliğinin sağlanması.

Ülkemizin ulusal ve uluslararası saygınlığının korunması, yurttaşların can ve mal güvenliğinin sağlanması, sporda şiddet ve düzensizliğin önlenmesi, müsabakaların güvenli bir şekilde huzur ortamında gerçekleştirilebilmesi amacıyla spor kulüplerine özel güvenlik hizmeti verecek güvenlik şirketleri tarafından, bu müsabakalarda görevlendirilecek şirket elemanlarına;

• Özel Güvenlik genel kolluk kuvveti ilişkisi,

• Özel güvenliğin yetki alanları,

• Güvenlik sistem ve cihazlarının kullanımı

• Spor Güvenliği mevzuatı

• Üst arama yöntemleri,

• Kitle psikolojisi,

• Gurup dinamikleri,

• Öfke kontrolü,

• Toplumsal olaylarda teknik, taktik ve düzenler,

Konularında eğitimler verilmelidir.

Ayrıca Güvenlik Firmaları; müsabakalar öncesinde risk analizleri yapmalı, müsabakaları en riskliden en düşüğüne doğru A, B, C, D ... gibi sınıflandırmalı, Spor müsabakalarının yapıldığı alanlar ile eklenti ve çevresinde müsabaka öncesinde, müsabaka esnasında veya sonrasında şiddetli rekabet ve bunu doğurduğu fanatizm sonucu çıkacak olayların yaşanmaması için gerekli güvenlik ve koruma önlemlerini almalıdır.

Taraflar ve izleyiciler stadyuma/müsabaka alanına alınmadan belli süre önce (en az 5 saat önceden) stat da görev dağılımı yapılmalı, görev dağılımından sonra yöneticiler stadın iç- dış ve giriş çıkışlarının koruma planlarını hazırlayıp, yaşanacak muhtemel risklerin analizini yapmalıdır.

Tüm hazırlıklar tamamlandıktan sonra taraflar ve izleyiciler kontrollü bir şekilde X-RAY cihazından geçirilip aramaları yapılmalı, eğer Pandemi kapsamında ateş ölçülmesi gerekiyorsa ölçülmeli, biletleri kontrol edildikten sonra stadyuma/müsabaka alanına alınmalıdır.

Stadyuma/müsabaka alanına patlayıcı, yanıcı, kesici, dilici ve uyuşturucu maddeleri sokmaya çalışan taraftarlar hakkında 5188 sayılı kanunun vermiş olduğu yetkiyi kullanarak işlem yapılmalı, müsabaka esansında ve sonrasında iki takım taraftarlarının karşı karşıya gelmemesi için takımlar arasında tampon bölge oluşturulması, böylelikle hakemlerin ve futbolcuların güvenliğinin sağlanması düşünülmelidir. Tabii ki bunlara yapılacak “risk analizi” büyük ölçüde ışık tutacaktır.

Spor Özel Güvenlik hizmetlerinin verilmesinde, bugün karşılaşılan en ciddi sorunun nitelikli çalışan bulabilmek olduğunu görüyoruz.

Mevcut düzenlemelere göre “temel eğitim” alanlar özel güvenlik sektöründe çalışabilmek için aranan asgari şartı yerine getirmiş olmaktadırlar. Ancak bundan sonraki kademeler için bir düzenleme henüz yapılmamıştır.

Sektörde güvenlik şirketleri arasında oluşan rekabet ve neredeyse sıfır karla alınan ihaleler hem sektördeki işletmeleri hem de sektörde çalışan özel güvenlik görevlilerini mağdur etmektedir.

Avrupa özel güvenlik sektöründe yıllık 25 milyar Euro civarında bir ciro oluşmaktadır. Türkiye’de istihdam edilen özel güvenlik elemanı sayısının büyüklüğüne rağmen Avrupa’daki emsalleri ile karşılaştırıldığında oluşan ciro miktarının hayli düşük olması ülkemizde uygulanan düşük ücret politikasının bir sonucudur.

Ülkemizde uygulanan düşük fiyat politikaları personel ücretleri ve hizmetin kalitesini düşürmektedir.

Spor Güvenliği konusunda sektörün önemli bir handikabı da genelde hizmetin müsabaka süreçleri ile sınırlı olması nedeniyle devamlılığın sağlanamayışıdır.

Bu da şirketlerin Spor Kulüpleri ile sürekli anlaşmalar yapmasını engellemekte, sürekli anlaşmalar yapılsa da hizmet sürekli olarak değil dönemsel ya da gün bazında istendiğinden personel sürekliliği sağlanamamakta, personel istenildiği gibi eğitilip yetiştirilememekte, genel de hep geçici görevli personel ya da istirahatli personele fazla mesai verilmesi gibi yollara gidilebilmektedir.

Kar marjlarının düşüklüğü, kulüplerin kaliteden çok maliyete önem vermeleri gibi unsurlar rekabeti teşvik etmediği gibi kaliteyi yükseltmeye de engel olmaktadır.

Mehmet ASAL

K12 Okulları Yönetim ve İşletme Danışmanı,

EDUB&N Eğitim Enstitüsü Danışmanı