OKUL SERVİS ARAÇLARINDA UNUTULAN ÇOCUKLAR

YAZAN : Mehmet ASAL

30 Eylül 2017

Geçtiğimiz hafta İzmir’in Çiğli İlçesinde servis aracında unutulan 3 yaşındaki Alperen Sakin’in ölümü, gözleri okulların açılmasına kısa bir süre kala “Servis Araçlarına” çekti. Bu konuda basında doğru-yanlış birçok haber çıktı. Tutuklanan ve serbest bırakılanlar oldu. Gerçekte kim ya da kimler suçlu? Bu tarz olayların meydana gelmemesi için neler yapılmalıdır? Veliler nelere dikkat etmelidir?

17 yıl süreyle ENKA Okulları, Hisar Okulları, Saint Joseph Küçük Prens Okullarında İşletme Müdürlüğü yapmış, 17 defa Servis Sözleşmelerini düzenleyip altına imza atmış, ölümle sonuçlanmasa da benzer unutma olaylarına birkaç kez şahitlik etmiş biri olarak yapılması gerekenleri sizlerle paylaşmayı vicdani bir görev bilerek ve basında yer alan yanıltıcı haberleri düzelterek açıklamalarda bulunmak istiyorum.

Öncelikle konuya tersten girmek, yapılması gerekeni açıkladıktan sonra neden yapılamadığına değinmek istiyorum.

Araçta çocuk unutulma sorunları sadece sabah öğrenci evden alınıp okula gelindiğinde yaşanmakta akşamları yaşanmamaktadır. Çünkü akşam diğer günlere oranla çocuğu 10-15 dakika geç kaldığında veli okulu, sürücüyü ve rehber personeli aramakta ve nedenini sormaktadır. Halbuki sabah çocuğunu Rehber Personele teslim ettikten sonra artık eve dönüş saatine kadar velinin içi rahattır.

Çocuk araçta neden unutulur? Bir çocuk araçta uyuyakalır ve okula varıldığında da Rehber Personel tüm çocuklarla eşit derecede ilgileneceğine sempati duyduğu veya daha ilgiye muhtaç gördüğü bir çocuğa odaklandığında diğer çocuklar unutulabilmektedir. Bu konuda bazı velilerin, çocuğu ile daha fazla ilgilensin diyerek el altından Rehber Personele de para ya da hediyeler vermesi de görülmüş durumlardandır.

Servis aracı okula ulaşıp öğrenciler indirildikten sonra aracın içinin ve koltuk aralarının Rehber Personel tarafından mutlaka boş olduğunun görülmesi, Rehber Personel Sürücüye bildirmeden servis aracının okuldan ayrılmaması gerekir. Bu yıl danışmanlığını yaptığım bir okulun Haziran başında servis sözleşmesini hazırlarken aşağıdaki maddeyi özellikle koydum.

“Madde 44- Servis araçlarına inilip binilirken rehber personel mutlaka araç kapısı yanında bulunarak öğrencilere yardımcı olacak ve aracın kapısının emniyetle kullanılması sağlanacaktır. Son öğrenci de indikten sonra Rehber ve Sürücü aracı kontrol ederek araçta uyuyakalan veya koltuk arkasında kalan öğrenci ya da öğrencilere ait malzeme kalmadığından emin olacaklardır.”

Bu hususu tüm Okul Yöneticilerine ve OAB üyelerine hatırlatmak, sözleşmelerine koydurmalarını, takibi ve eğitimi konusunda da dikkatli olmalarını öneririm.

Alperen Sakin’in servis aracında unutularak ölümüyle sonuçlanan olaydan 2 ay önce hazırlanan sözleşmeye koyduğum maddeye bakıldığında, bu konudaki birinci derecede sorumlunun kim ya da kimler olduğu çok açık bir şekilde görülecektir.

Ancak bu maddenin yazılması, Okul İdaresini sorumluluktan kurtarmayacaktır. Okul Müdür Yardımcısı/Öğrenci İşleri Sorumlusu her sabah rehber Personelden ve sınıf öğretmenlerinden o gün okula gelmeyen (Velinin teslim etmediği) öğrenci bilgisini alıp, bunları birbiri ile karşılaştırıp en geç 60 dakika içerisinde veliyi arayarak okula gelmeme nedenini öğrenmek durumundadır. Bunun yapılması halinde Rehber Personel ve Sürücü dikkatsizlik etseler de, Okul İdaresi evinden çıktığı halde derste olmayan öğrenciyi tespit edip, araç sürücüsü derhal aratılıp en geç 90dakika içerisinde Alperen araçtan çıkarılabilecekti.

Okulların Servis Araçları Sözleşmeleri her yıl yenilenen ve yenilenmesinde en büyük sorumluluk Okul Aile Birliklerinde olan, Okul adına ise sadece tek yetkilinin imzası yeterli görülen anlaşmalardır. Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği (Değişik:RG-21/7/2012-28360) 9/2/2012 tarihli ve 28199 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Okul-Aile Birliği Yönetmeliği hükümlerine göre özel ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim okullarında okul aile birliği kurulur. Okul öncesi eğitim kurumlarında ise velilerin veya okul yönetimlerinin istemesi halinde kurulur. Hükmünü amirdir.

28.08.2007/26627 tarihli resmi gazete ile yayınlanan Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliğinde

Rehber Personel: Okul öncesi çocukları ve/veya ilköğretim öğrencilerini taşıyan okul servis araçlarında, araç içi düzenini sağlayan, öğrencilerin araca iniş ve binişlerinde yardımcı olan şahıslar şeklinde tanımlanmaktadır. Rehber personel için 20 yaşını doldurmuş ve en az ilköğretim mezunu olmak, şartı vardır. (Danıştay 8. Dairesinin 12.02.2010 tarihli ve Esas No: 2009/10048 Sayılı Kararı uyarınca Rehber personel için 22 yaş ve en az lise mezunu olma şartı uygulanmaktadır.)

Rehber Personeli genelde araç sürücüleri bulmakta ve bu kişilere maaş/ücret ödemeleri sürücü tarafından yapılmaktadır. Personel kısmi zamanlı çalıştığından (sabah öğrenci evinden alınıp okula getirilirken ve akşam evine geri bırakılırken)ücretleri çok düşüktür. Çoğunlukla araçların sahibi de olan sürücüler Rehber Personeli sigorta ettirmeden çalıştırmak istemektedirler. Lise Mezunu Rehber personel bulmak oldukça zordur. Durum böyle olunca da rehber personel konusunda bir devamlılık mümkün olamamaktadır. Rehber Personel maliyetinin artması, okul ücretlerine doğrudan yansıyacağından ne resmi tarifeler buna izin vermekte ne de veliler böyle bir artışı istememektedir.

Hizmet Yönetmeliği Okul servis araçlarının kiralanması konusunda;

MADDE 7 – (1) Okul servis araçlarının kiralanması; her yıl okul-aile birliği yönetim kurulu başkanının başkanlığında, okul-aile birliği yönetim kurulunca belirlenecek bir temsilci, okul-aile birliği yönetim kurulunca çocuğu servisle taşınan veliler arasından tespit edilecek dört veli, okul koruma derneği yönetim kurulunca belirlenecek bir temsilci ile varsa okul eğitim vakfı yönetim kurulunca belirlenecek bir temsilcinin katılımlarıyla oluşturulacak komisyon tarafından yapılır. Denmektedir.

Dikkat edileceği gibi, Özel Öğretim kurumları Yönetmeliğinde Okulöncesi guruplarda Okul Aile Birliği oluşması zorunlu tutulmamış ama Servis Araçları Yönetmeliğinde OAB esas alınmıştır. Bu ciddi bir çelişkidir. Ancak sonuç ne olursa olsun benim kanım bu işte bir numaralı sorumluluğun Servis Firmasında, iki numaralı sorumluluğun ise Okul İdaresinde olduğudur.

Taşımacıların yanında çalışanlar, hizmet akdine tabi olup, bunların sosyal güvenlik yönünden sigorta işlemlerinin yaptırılması zorunluluğu vardır. Servis sahipleri genelde bu rehber personeli kısmi süreli istihdam ile çalıştırmayı düşündükleri için ek/6 statüsünden sigortalı olarak çalıştırma hakkına sahip bulunuyorlar.

Tüm yukarıda yazılı hususları bir araya getirdiğimizde şu sonuçlara ulaşmak mümkündür.

• Okullar için Servis Sözleşmeleri her yıl yenilenir. Yenilenmede başrol OAB (Okul Aile Birliği)dedir. Okul Öncesi Kurumlarda ise asıl sorumluluk Okul İdaresindedir.

• İlkokul ve Okul Öncesi araçlarda en az 22 yaşında rehber personel bulundurulması ve bunların kısmi zamanlı da olsa sigorta ettirilmesi gerekmektedir. Bu personele Hizmet öncesi eğitim servis Firması ve Okul İdaresi tarafından taşıma hizmeti başlamadan önce verilmelidir.

• Özellikle Okul öncesi öğrenciler sabah erken saatte evlerinden alındıklarından, araç içerisinde uyuyakalma ve koltuk arasına düşme ihtimalleri mevcuttur. Bunu kontrol etmesi gereken ilk kişi servis hostesi ve sonrasında servis sürücüsüdür.

• Yoklamaya devam edersek bundan sonraki kısımda da okul idaresinin ihmali ortaya çıkmaktadır. Okul darecisi bu öğrencinin okulda olmadığını tespit ederek veli ile iletişime geçmesi gerekirken bunu yapmamıştır.

• Rehber personel ve araç sürücüleri genellikle az eğitimlidirler. Sürücü trafik ve yol ile ilgilenirken Rehber personelin tek görevi araca aldığı öğrencileri aldığı sayıda ve emniyetle Okula getirmek ve öğretmenine teslim etmektir.

• Basında yer aldığı gibi olayın “Korsan firma olup olmaması”, “trafik denetim ve belgelerinin tam olması” ile doğrudan bir ilişkisi yoktur. Bu olayda hata insan hatasıdır. Rehber Personel hatasıdır. Sürücü dikkatsizliğidir. Okul İdaresi ihmalidir.

İleride benzer olayların yaşanmaması için;

Rehber Personel ve sürücüler devamlı eğitilmeli, Servis Firması ve Okul tarafından ayrı ayrı ve müşterek seminerlere alınmalı, okul idareleri veliler ile aralarında öğrenci devamı konusunda aktif bir haberleşme ağı kurmalı, her sabah okulda Eğitim başladıktan sonra, bir saat içerisinde öğrenci yoklamaları/veli geri dönüşleri yapılmalıdır.

Mehmet Asal

K12 Okulları Yönetim ve İşletme Danışmanı